10سال با موبایل ایرانی !!!!

10سال با موبایل ایرانی !

 

درست 10 سال پیش بود که برای اولین بار در خیابانهای شهر مردمانی را دیدیم که گوشی های زمخت و بزرگ نوکیا 1611 ، نوکیا 2110 ویا صاایران 620 را با فخر فروشی از دست و کمرشان آویزان کرده بودند یا با زاویه خاصی آن را به گوش خود چسبانده و مشغول فریاد کشیدن بودند !

ارائه تلفن همراه در مردادماه 1373 با نصب و راه اندازی 176 سلول فرستند و گیرنده در قالب 24 ایستگاه BTS برای تنها 9 هزار و 200 شهروند تهرانی و مبتنی بر فنآوری نسل دوم شبکه های سلولی و در فرکانس 900مگاهرتزی و درست با 10 سال تاخیر از کشورهای دیگر آغاز شد.

پیش از آن تنها وسیله ارتباطی پرتابلی که شرکت مخابرات ایران به متقاضیان ارائه میداد چمدان بزرگی بود به نام "اینمارست" که قابلیت برقراری تماس ماهواره ای را برقرار میساخت !

قیمت نجومی

در ابتدا مدیران و مشاوران سید محمد غرضی (وزیر وقت پست و تلگراف و تلفن) هرگز فکر نمیکردند سیم کارت 500هزارتومانی ای که با یک گوشی 180 هزارتومانی اجباری به متقاضیان تحویل میدهند در بازار آزاد به 2میلیون و چهارصدهزار تومان برسد! این قیمت نجومی نشان از بازار پر استعداد و نوپایی داد که حالا ما دیگر آن را به نام "بازار موبایل" میشناسیم،بازاری که حالا دیگر مثل باقی بازارهای سنتی ایران برای خود "آداب و رسوم" و "فرهنگ" و حتی "مافیا"ی خود را دارد.

ماهم موبایل میخواهیم!

شبکه تلفن همراه ایران در ابتدا برای 9200 مشترک و آن هم فقط برای تهران طراحی شده بود اما درست سه سال بعد یعنی در دهه فجر 1376 چیزی در حدود دویست هزار نفر برای ثبت نام موبایل با حواله واریز 500هزار تومانی دردست جلوی دفاتر منتخب پست صف بستند. هنوز هم مخابرات به اجبار یک گوشی 180 تا 240 هزار تومانی صاایران را به مشترکین تحمیل میکرد اما کم کم پشت ویترین مغازه های جمهوری چند مدل گوشی زمخت دیگر هم چیده میشد.

در جدول زیر به تفکیک سال روند افزایش تعداد مشترکان تلفن همراه کشور را مشاهده میکنید: 

سال	تعداد مشترکین
1373	9200
1374	15907
1375	59967
1376	238942
1377	389974
1378	490478
1379	962597
1380	2087353
1381	2279143
1382	3449876
1383	4310000

مشاهده میکنید که در طول 10 سال تعداد مشترکین از 9هزار و 200 نفر به 4 میلیون و 310هزار نفر افزایش یافته یعنی تعداد مشترکین 468 برابر شده !

روند افزایش متقاضیان ثبت نام تلفن همراه هر سال زیاد و زیادتر میشد تا آنکه در آخرین نوبت ثبت نام به اوج خود رسید:ثبت 5 میلیون و ششصدهزار تقاضا رقم  نجومی 2576000000000تومانی را نصیب شرکت مخابرات ایران کرد و به گفته همتی مدیرعامل شرکت ارتباطات سیار مخابرات آنها را مجبور به شروع یک نهضت و بسیج در شرکت مخابرات ایران کرد نهضتی که نتیجه اش تا به اینجا افزایش اختلالات و تحویل قطره ای سیم کارتهای جدید بود.

گسترش شهرهای تحت پوشش

بعد از تهران در پاییز 1374 شهرهای مشهد، اهواز، تبریز، اصفهان و شیراز زیر پوشش شبکه تلفن سیار رفتند و سال بعد نیز 28 شهر دیگر به شهرهای تحت پوشش اضافه شدند در جدول زیر روند توسعه پوشش تلفن همراه در شهرهای کشور به تفکیک سال مشاهده میشود:

سال	تعداد شهرهای تحت پوشش
1373	فقط تهران
1374	6
1375	34
1376	63
1377	116
1378	217
1379	337
1380	493
1381	594
1382	708
1383	اعلام نشده

برقراری تماس یک معجزه است!

شاید اگر از یک کارشناس تلفن همراه اروپایی در مورد اختلالات و معضلات شبکه تلفن همراه کشورش سوال کنید بعد از کلی فکر کردن و با کلی اغراق چیزهای در مورد سرویس های ارزش افزوده و سرعت کم اینترنت موبایلش (که بازهم چندبرابر سرعت و کیفیت سرویس اینترنت در کشور ماست) بگوید اما باید بگویم که بعد از گذشت ده سال طرح و توسعه هنوز هم برقراری یک مکالمه بی دردسر با موبایل یک میلیون تومانیمان بنوعی یک سرویس ارزش افزوده و معجزه محسوب میشود !!!

هنوز هم و بعد از گذشت ده سال اختلالات ناشی از کمبود BTS و ترافیک شبکه،نقاط کور و خارج از سرویس و طراحی غیرمهندسی شبکه در کلانشهر ها و خصوصا تهران کار و زندگی و اعصاب میلیونها مشترکش را مختل کرده است.

مشترکین حالا بعد از 10 سال به این سرویس پراختلال عادت کرده اند اما هر از گاهی و با اوج گرفتن اختلالات زخم کهنه موبایل ایرانی زبان باز میکند: روزی برقراری یک مکالمه عادی برای ساعت ها غیر ممکن میشود و روزی دیگر ارسال کوته پیام مختل میشود و روز بعدش اختلال در سیستم بیلینگ مخابرات هزاران مشترک عصبی را با صورتحساب های اشتباه به دفاتر امور مشترکین میکشاند !

موبایل ایرانی سال 83 دیگر مثل دهه 70 پزبایلی برای فخر فروشی نیست  گذشت آن زمان که نمایندگان مجلس پنجم بر اساس طرحى تلفن همراه را یک وسیله تجملى دانسته و مدیران دولتى را از خرید آن منع کردند حالا دیگر ابزاری است حیاتی برای زندگی میلیونها ایرانی که یا مستقیما مشترکش هستند یا از طریق خرید و فروش خط و گوشی های مدرنش زندگی خود و خانواده خود را میگذرانند اما ظاهرا مدیران مخابرات در وادی دیگری سیر میکنند! هر وقت خبرنگاری از سیداحمد معتمدی (وزیر فعلی ارتباطات و فناوری اطلاعات که حالا دیگر کم کم باید به فکر جمع کردن میزکارش باشد در مورد وضعیت نابهنجار تلفن همراه میپرسد با لبخند همیشگی اش اختلالات را سطحی و گذرا توصیف میکند و میگوید من که هروقت از دفتر کارم باری آزمون با موبایلم تماس گرفته ام در اولین تلاش تماس برقرار شده ، حتی یک بار به خبرنگاری گفت تا بحال پیام "مشترک مورد نظر در دسترس نمیباشد" یا "برقراری ارتباط مقدور نیست" را نشنیده است!!!

سرویس های ویژه

تا دو سال پیش تنها سرویس های ویژه ای که به مشترکین عرضه میشد سرویس نمایشگر شماره تماس گیرنده، اتصال تلفن همراه به نمابر و دیتا، انتقال مکالمه، انتظار مکالمه و محدودیت مکالمه بود که از دو سال پیش سرویس های ویژه انتظار مکالمه و انتقال مکالمه که باعث افزایش مکالمات موفق و طبیعتا بیشترشدن سطح درآمد مخابرات میشد رایگان شدند و از سرویس نمایشگر شماره تماس گیرنده هم که باز به نوعی باعث افزایش حجم تماسها میشد برای عموم مشترکان بصورت پیش فرض فعال شد (البته در ابتدا اعلام شد که آبونمان این سرویس دوره ای 500تومان خواهد بود که از اولین صورتحساب به بعد مشخص شد این رقم در مجموع صورتحساب 1000تومان احتساب شده) ولی نخستین سرویس ارزش افزوده ای که با استقبال مشترکین روبروشد سرویس ارسال و دریافت پیامهای کوتا یا SMS بود که از نوروز سال گذشته به عموم ارائه شد و تا کنون یک و نیم میلیون مشترک دارد که البته چند ماهی است ظرفیتش تمام شده و مشترک جدید نمی پذیرد!

چند ماهی هم هست که سرویس صندوق پستی صوتی یا VMS مبتنی بر بستر SMS به مشترکان عرضه شده که با استقبال چندانی مواجه نشده است. چند گروه تحقیقاتی و شرکت خصوصی هم فعالیت های را در زمینه سرویس های ارزش افزوده تلفن همراه انجام داده اند که به سبب عدم همکاری مخابرات و بستر ضعیف GSM نسل دوم نتیجه چندانی نداشته اند.

مشاور خارجی

بگفته تمامی مدیران و کارشناسان مخابراتی طراحی اولیه شبکه تلفن همراه و زیرساخت آن از ابتدا اشتباه بوده ولی مدیران ارتباطات سیار کشور بر روی این بستر ناقص الخلقه اقدام به طراحی و توسعه شبکه کردند،در سال 81 وزارت پست و تلگراف و تلفن که در حال تغییر نام به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بود برای شبکه تلفن همراه کشور اقدام به استخدام شرکت ایرکام انگلستان بعنوان مشاور خارجی کرد تا با بررسی و تحلیل وضعیت موجود پیشنهادات خود را برای اصلاح زیرساخت و اجرای طرح توسعه و آموزش پرسنل انجام دهد. از نتیجه مشاوره های این شرکت انگلیسی اطلاعات روشنی منتشر نشده است.

داستان مناقصه موبایل های اعتباری

شرکت مخابرات ایران تیرماه سال 81 در اعلامیه ای خبر از برگزاری مناقصه برای عقد قرار T.O.B (ساخت، راه اندازی و واگذاری) داد. این منطقه برای اجرای پروژه تلفن همراه اعتباری با ظرفیت 2 میلیون مشترک (قابل توسعه به 6 میلیون مشترک ولی بدون حق افزایش بیش از 2 میلیون) برگزار می شد. مخابرات از شرکت کنندگان خواست با یک اپراتور GSM از اروپا، یک شرکت مشاور باتجربه و سرمایه گذاری با قدرت مالی چنین پروژه عظیمی را معرفی کنند. از 27 کنسرسیومی که در دوره اول پیشنهادهای خود را تسلیم مخابرات کردند 8 کنسرسیوم برای ادامه شرکت در مناقصه انتخاب شدند. پیشنهادها در سه پاکت ارائه شد. پاکت اول حاوی ضمانت نامه شرکت در مناقصه به ارزش تقریبی 1/87 میلیون دلار و مدارک موید صلاحیت شرکای کنسرسیوم بود. پیشنهادات فنی و طرح اجرایی، بازاریابی و فروش پروژه در پاکت دوم قرار داشت. پاکت سوم هم حاوی پیشنهاد مالی و سهم شرکت مخابرات از درآمد ناخالص پروژه بود. شرکت فناوران امواج به دلیل تاخیر در ارائه مدارک در موعد مقرر در همان ابتدا حذف گردید. فعل و انفعالات تیرماه 81 تا فروردین 82 نشان داد که پاکت آخر حرف اصلی را خواهد زد. چه اینکه بهرامپور در نظر  داشت که بر اساس آن در یک حرکت با گزینش یکی از این 7 کنسرسیوم هم سهم دولت را بالا جلوه دهد و از کار خود در برابر نهادهای نظارتی دفاع کند و هم ارزش عملکرد خود را برای دیگران نمایان سازد. روند آتی مناقصه از همان ابتدا روشن بود. چرا که شرکت مجتمع صنعتی رفسنجان با سابقه مخابراتی تاسیس یک کارخانه کابل سازی، صاحب 40 درصد از سهام شرکت گسترش ارتباط پویا است. همچنین این شرکت 39 درصد از سهام ایرافون را هم در اختیار دارد. یعنی رقبایی با یک مالک وارد «مناقصه» شده اند. نکته جالب تر آنکه شرکت میلیکوم که به عنوان اپراتور از سوی ایرافون معرفی شده است سهامدار تله 2 سوئد یعنی همان اپراتور مجتمع صنعتی رفسنجان است. در ادامه این تقسیم کار هم مدیر عامل ایرافون رئیس هیأت مدیره شرکت مجتمع صنعتی رفسنجان است. کسی از مدیران مخابرات نپرسید که چگونه یک شرکت اروپایی که سهام شرکت دیگری را هم در اختیار دارد به عنوان رقیب آن وارد رقابت می شود؟

در نهایت بعد از کلی جنجال و ابهام و سوال روابط عمومی شرکت مخابرات ایران نام کنسرسیوم مجتمع صنعتی رفسنجان و تله 2 سوئد و شرکایشان را به عنوان برنده اعلام کرد. سهم 57 درصدی دولت می تواند توجیه خوبی برای این تصمیم باشد. اما پرسش ها تحقق این رقم و حتی حضور شرکت هایی که نام آنها از سوی مجتمع صنعتی رفسنجان به عنوان عضو کنسرسیوم برده شده را با ابهام مواجه می سازد. عدم شفافیت از سوی شرکت مخابرات ایران بعد از ارزشیابی پیشنهاد فنی از یکسو و تکذیب حضور شرکت Tele2 در کنسرسیوم توسط مدیرتوسعه تجاری شرکت Tele2 باعث افزایش ابهامات این پروژه می شود.

شرکت تعاونی پسته کاران رفسنجان بعنوان مجری پروژه سیم کارتهای اعتباری شناخته شد اما این درحالی است که بر اساس کلیات توافقات انجام شده مجتمع صنعتی رفسنجان می بایست تا سه روز پیش یک میلیون خط در تهران و 28 مرکز استانی دایر کرده باشد که البته وعده توزیع اولیه 50 هزار سیم کارت اعتباری در تهران را داده بود که هیچکدام تا این لحظه عملی نشده اند.